1 juli, de dag waarop we de afschaffing van de slavernij in Suriname herdenken, was niet alleen een feest maar ook een dag van bezinning, bewustwording en om te herdenken wat een machtig volk we zijn: hoeveel we hebben overwonnen maar ook om te beseffen dat een misdaad van een dergelijke omvang tegen de menselijkheid mag nooit worden herhaald.
Zelfs als student in Amsterdam heb ik nooit echt nagedacht over hoeveel slavernij had bijgedragen aan Holland, het koloniserende land. Op een paar zwarte mensen na, leken sporen van de slavenhandel niet te bestaan. Het was heel duidelijk dat de geschiedenis van de slavernij niet op scholen werd onderwezen, want zelfs parlementsleden waren verbaasd dat de voertaal van Suriname Nederlands is, dezelfde officiële taal als in Nederland.
De weinige keren dat het onderwerp slavernij ter sprake kwam, was het antwoord dat de mensen die tegenwoordig in Nederland wonen absoluut geen verantwoordelijkheid droegen voor die onmenselijke misdaden eeuwen geleden. Of dat de Afrikanen die hun gevangenen verkochten in de eerste plaats schuldig waren. Natuurlijk gaan motiveerde me serieus om de geschiedenis van mijn wortels te ontwortelen.
Permanenten, relaxers en stijltangen
Het ontkrullen van haar is zo'n gangbare praktijk in de Afro-Surinaamse gemeenschap dat ik me nooit heb gerealiseerd hoe schadelijk de chemische ingrediënten werkelijk zijn. Toen mijn haar begon te breken, dacht ik dat het kwam omdat ik mijn haar niet goed genoeg verzorgde. Pas na het nemen van alle voorzorgsmaatregelen en voor de derde keer op rij ernstige haarbeschadiging, drong het tot me door dat de chemicaliën de boosdoener waren van mijn gebroken lokken. Toen ik het artikel 'Relaxers kunnen haarverlies in Afro-Amerikanen kan veroorzaken, las, realiseerde ik me dat het niet alleen aan mij lag.
In dit artikel citeert de auteur Damian Mcnamara Dr. Miller, dermatoloog in het Milton S. Hershey Medical Center in Hershey, die zegt: "73% van de Afro-Amerikaanse vrouwen klaagt over breuk, gespleten haarpunten en droogheid veroorzaakt door relaxers". Deze statistiek was een ongelooflijke schok voor mij.
"Hoe is het mogelijk," dacht ik, "dat 73% van de Afro-Amerikaanse vrouwen last heeft van door relaxer veroorzaakte alopecia, en dat we ons haar gewoon blijven ontspannen?" "Waarom is het", dacht ik, "zo gebruikelijk dat wij zwarte vrouwen ons haar zo ernstig beschadigen?"
Zelfs vergeleken met andere rassen sloeg ons gedrag gewoon nergens op. Mijn blanke, joodse en andere vrienden met krullen zouden minstens zoveel experimenteren als wij Afro-koppen, maar ze stopten met permanenten, vlechten of wat ze ook probeerden, bijna onmiddellijk na een schadelijke ervaring. Misschien twee, maar ze zouden ermee ophouden als hun haar afbrak tot op hun hoofdhuid.
Slecht versus goed haar
Teruggaand naar onze geschiedenis, leerde ik hoe belangrijk haar altijd is geweest in de Afrikaanse cultuur. Meer dan alleen voor ijdelheid, kapsels waren een intrinsiek onderdeel van iemands identiteit. Niet alleen kon een kapsel je vertellen tot welke stam iemand behoorde, je kon ook de sociale status van een persoon bepalen. Kapsels werden zelfs gebruikt als een vorm van gebarentaal tussen de twee geslachten. Vrouwen zouden kapsels gebruiken om mannen te verleiden of uiting te geven aan het feit dat ze niet beschikbaar waren.
Eerst werden de kenmerkende Afrikaanse haarlokken geschoren, waardoor een groot deel van onze identiteit werd weggenomen. Toen we geen tijd of gereedschap hadden om ons haar te verzorgen, werden onze verwaarloosde lokken vaak bedekt tijdens het werken in de hete zon op de plantages.
Alleen al het feit dat kapsels en sociale status altijd onlosmakelijk met elkaar verbonden waren in de Afrikaanse cultuur, maakte het bijna onvermijdelijk dat Afrikaans haar een bron van schaamte werd in deze nieuwe wereld. Natuurlijk haar werd de representatie van het harde leven dat zwarte mensen verachtten. De kapsels van huisslaven, die vaak de nakomelingen waren van plantenbakken met krullend haar, werden de representatie van een levensstijl waar slaven de voorkeur aan gaven. Dit zorgde niet alleen voor problemen met een lichte huid versus donkere huid. Het was ook de basis voor goed versus slecht haar dat vandaag de dag nog steeds springlevend is.
De oplossing voor haarbreuk lijkt tegenwoordig een weefsel te zijn om de schade maar ook de schaamte te camoufleren. Ontspannen gebroken haar heeft duidelijk de voorkeur boven Afrikaanse lokken. Dat geldt ook voor synthetische lokken en weefsels die zijn gemaakt van en lijken op alles behalve het haar van zwarte mensen. Alles is gewoon beter dan natuurlijk haar. Ons obsessief-compulsieve gedrag wordt volledig genegeerd, laat staan herkend.
Afrikaans haar, een mensenrechtenkwestie
"Het feit dat het idee van slecht haar leeft en goed is, is duidelijk, maar was nog steeds geen reden genoeg," dacht ik, "om ons obsessief-compulsieve gedrag met betrekking tot steil haar te verklaren."
Ikzelf ontspande en permanentte mijn haar omdat ik steil haar wilde en begon toen mijn haar te vlechten en te weven om de schade en de schaamte te camoufleren.
Een deel van het antwoord drong tot me door toen een zwarte ballerina in Nederland werd geschorst vanwege haar natuurlijke haar. De school eiste dat het haar van alle ballerina's in een knot zou zitten. Het probleem van dit 12-jarige zwarte meisje was dat haar lokken niet recht waren. Haar gevlochten knotje werd niet geaccepteerd en ze werd geschorst. Pas nadat haar moeder in beroep ging bij de Raad voor de Rechten van de Mens en won, liet de school haar ballerina weer binnen.
Nadat ik dit had gelezen, realiseerde ik me dat zwarte mensen de enige mensen in deze wereld zijn die niet het fundamentele mensenrecht hebben om hun door God gegeven lokken natuurlijk te dragen. Wat een gegeven is voor bijna elk schepsel op planeet Aarde, is niet een gegeven voor mensen van Afrikaanse afkomst.
Elk bedrijf, instelling of leraar heeft het recht om een zwarte persoon af te wijzen vanwege hun natuurlijke haar, ongeacht het feit dat Afrikaans haar van nature niet kan voldoen aan een schoonheidsnorm voor steil haar. Cornrows, Dreadlocks en Afros worden stereotiep als extreem beschouwd, ook al zijn dit volkomen normale kapsels voor het haar van zwarte mensen.
Dat was de eerste keer dat ik me realiseerde dat zelfs in dit nieuwe millennium de naweeën van slavernij letterlijk onze wortels beschadigden.
Sporen van de handel
Na het zien van de documentaire Traces of the Trade viel het ontbrekende puzzelstukje op zijn plaats.
Omdat er geen sjabloon is voor een confrontatie met een gewelddadig verleden, zeker niet voor een confrontatie met een dergelijke omvang, die ook geheim is gehouden, kan het publiek rauwe emoties op het scherm zien opduiken. De wanhoop komt tot een climax nadat de familie een slavenfort in Ghana bezoekt waar de realiteit van een onmenselijke wrede geschiedenis tot leven komt. Toen ik naar dat bijna ondraaglijke moment keek, trof me iets heel dieps.
De emoties zichtbaar op het scherm; diep, pijnlijk en onbegrijpelijk, van die van een blanke familie uit Amerika, afstammelingen van slavenhandelaren, waren niet anders dan die van een zwarte familie uit Suriname, afstammelingen van slaven. Angst geworteld in een onopgeloste geschiedenis van slavernij aan weerszijden van het spectrum veroorzaakt schaamte, pijn en spijt.
Waarom zou een moeder anders haar dochter vertellen dat haar natuurlijke haar zo lelijk is als het schaamhaar van een aap? Waarom zou iemand anders zich gekleineerd voelen door het simpele natuurlijke feit dat ze Afrikaans haar hebben? Waarom zouden zwarte vrouwen anders een relaxer-kit meenemen als een blanke familie een baby met Afrikaans haar adopteert? Waarom zou een vrouw die permanent brutaal is geworden na een fototoxische reactie van een relaxer anders haar natuurlijke haarlokken de schuld geven van de ellende waarin ze zich bevindt?
Nu hoop ik dat je het verband ziet en begrijpt waarom ik doe wat ik doe. Op mijn eigen manier hoop ik de onopgeloste emoties die onze follikels veel te lang hebben gegijzeld, uit de weg te ruimen. We moeten ons verzoenen met een stukje geschiedenis dat al eeuwenlang onze strengen doodt. Niet alleen voor ons, maar om onze kenmerkende Afrikaanse spoelen te redden, in het belang van onze kinderen en toekomstige generaties.
Mijn boek, Natuurlijk gaan Verliefd worden op luierhaar , deze website, Amerika's volgende natuurlijke model , SLECHT haar ontworteld (The Pursuit of Nappiness) , De Going Natural Video Diaries hebben één doel; Om de perceptie van Afrikaans haar online, in de echte wereld en wereldwijd te veranderen.
